Yarışlı Gölü Kuruyor: Flamingolar ve Endemik Canlılar Tehlikede

Flamingoların en çok konakladığı göl olan Yarışlı Gölü’nü besleyen kaynak suyunun üzerine köylüler tarafından seyyar sondaj motorlarının kurulması, artan sıcaklarla birlikte kuruyan gölü tehlikeye soktu. Mayıs ayında binlerce flamingonun olduğu gölde şimdi parmakla sayılabilecek kadar az kuş barınıyor.

Flamingoların en çok bulunduğu Yarışlı Gölü ilkbahar aylarında su tutarken, sıcaklığın artmasıyla tekrar eski kurak zamanlarına döndü. Gölü besleyen su kaynaklarını inceleyen uzman ekip, su kaynağı üzerine köylüler tarafından kurulan birçok sondaj motoru tespit etti. Dünyada sadece burada yaşayan iki balık türünün olduğu bu kaynaktan su alınması hem bu canlıları tehlikeye atıyor hem de gölü besleyen su miktarının azalmasına neden oluyor.

DKMP 6. Bölge Müdürlüğü'nün sekreteryasını üstlendiği Burdur ve Antalya Gölleri Yönetim Planı Hazırlama Projesi'nde yer alan uzman ekip, gölü besleyen en önemli kaynak üzerine köylüler tarafından kurulan seyyar sondaj motorlarının kaynak içerisinde bulunan ve sadece burada yaşayan endemik balık türleri için tehlike arz ettiğini tespit etti. Ayrıca bu sondaj motorları gölde barınmaya devam eden az da olsa flamingonun yaşamlarını da tehlikeye sokuyor.

Gölü inceleyen ekipte yer alan Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İskender Gülle, “Yarışlı Gölü'nün yüzölçümü yaklaşık olarak 10 ila 15 kilometre arasında değişiyor. Aslında bir zamanlar bu göl sürekli bir gölmüş ama günümüz şartlarında tam bir göl değil. Çünkü mevsimlik olarak su tutabiliyor. Biz bu tür göllere geçici göller diyoruz. Bu gölün özelliği bir kısmının tabak şeklinde olması. O nedenle bu gölleri tuzlu göl, tuzla gölleri veya pilaya gölleri olarak isimlendiriyoruz. Türkiye’de çok sayıda buna benzer göl var. Fakat Yarışlı Gölü'nün şu anda en önemli özelliği kış aylarında en fazla 20-30 santimetreye kadar su tutabiliyor olması. 20-30 santimetre su tutarsa bizim için çok iyi. Ama normalde günümüzde yağışların da azalması nedeniyle en fazla 10 santimetreye kadar su oluyor haziranın başında, o da tamamen kuruyor. Bu göl geçici göl olmasına rağmen özellikle mikroskobik canlılar açısından da son derece zengin. Böyle olduğu için de başta flamingo olmak üzere çok sayıda su kuşu için adeta bir beslenme alanına dönüşüyor. Sığ olduğu için flamingolar burayı çok fazla tercih ediyorlar. Besin kaynağı da çok fazla tabi ki, o açıdan Yarışlı Gölü'nün en önemli özelliği biyolojik olarak iyi bir kuş alanı olması” dedi.

Yarışlı Gölü yıllardır koruma altında

Yarışlı Gölü'nün hem çevredeki mermer ocaklarından hem de kaçak avcılık ve göl arazisinin tarım amacıyla kullanılmasına karşı koruma altında olduğunu dile getiren Prof. Dr. Gülle, “Bu göl yıllardır korunuyor. Korumayı sadece mermer ocaklarından ibaret görürsek yanılmış olabiliriz. Onun dışında bir de özellikle Milli Parkların yapmış olduğu dolaylı koruma yöntemleri var. Kara avcılığı, su avcılığı, göl kenarlarındaki alanların işgal yerlerinin fazla artmaması şeklinde. Görsel olarak baktığımızda farklı bir manzarası var. Suyu da biraz tuzlu. Kış aylarında binde 14, yani 1 litre suda 14 gram tuza kadar yükselebilen tuz özelliği var. Suları herhangi bir tarımsal faaliyette kullanılmıyor. İçme suyu amacıyla da kullanılmıyor. Ayrıca gölün içerisinde değil ama gölün kıyılarındaki tatlı küçük su kaynaklarında dünya için endemik iki tane tatlı su balığı türümüz var. Bunların sadece bu bölgede yaşadığını söyleyebiliriz. Göl kenarlarındaki pınarlar, özellikle görmüş olduğunuz sazlık alanlar bu balıkların yaşamı açısından son derece önemli” ifadelerini kullandı.

Yönetim planlarında artık birinci öncelik: “Su”

Çalıştay hakkında da açıklama yapan Prof. Dr. İskender Gülle, “Göllerin her beş yılda bir sulak alan yönetim planları yapılıyor. Bu yönetim planları çerçevesinde yeniden bir bilimsel, ekolojik ve çevresel değerlendirme yapılıyor. Beş yıl boyunca doğru yapılan veya eksik yapılan ya da beşinci yılın sonunda ortaya çıkan yeni durumlar neler bunları gözden geçiriyoruz. Yönetim planlarını beş senede bir revize ediyoruz. Şu anda iki gündür yapmış olduğumuz çalıştayımız bir bilimsel altlığa dayalı olarak yapıldı. Onun neticesinde bugün de bir arazi gezisi yapıyoruz. Bu arazi gezimizde durumu gözlemliyoruz. Planlarımızda hangi değişiklikleri yapabiliriz, onları gözden geçiriyoruz. Gördüğümüz kadarıyla şu anda tüm Türkiye çapında, Burdur çapında öncelikli konu su. Yani su tedariği göller için ve yönetim planları için birinci madde haline geldi. Bundan 20-30 sene önce daha ziyade kirlilik ağırlıklı bir yönetim planı yapıyorduk, artık birinci önceliğimiz su oldu” dedi.

Burdur ve Antalya Gölleri Yönetim Planı Koordinatörü Peyzaj Yüksek Mimar Seda Yıldız ise, “Burdur yöresinde Sulak Alan Yönetim Planı çalışmasını DKMP 6. Bölge Müdürlüğü adına yürütüyoruz. Göllerimizle ilgili çalıştayımız dün gerçekleşti. 2016 yılında yine göllerle ilgili Sulak Alan Yönetim Planı yapılmıştı. Şu an revizyon zamanı geldiği için yenilenebilirliğini sağlayabilmek ve biyon verebilmek için şu an tekrar Sulak Alan Yönetim Planlarımızı yeniliyoruz” şeklinde konuştu.

Flamingoların göç rotalarındaki önemli duraklarından biri olan Yarışlı Gölü, artan sıcaklar ve köylüler tarafından yapılan seyyar sondaj motorları nedeniyle kuruma tehlikesiyle karşı karşıya. Binlerce flamingonun barındığı bu gölde şimdi sayıları oldukça azalmış durumda.

Yarışlı Gölü, ilkbahar aylarında suyla dolup kuşların barındığı bir cennet haline geliyor. Ancak artan sıcaklıkların etkisiyle su kaynakları azalıyor ve göl kurumaya başlıyor. Göle beslenen su kaynaklarına kurulan köylü sondaj motorları da gölün dengesini tehdit ediyor.

Uzmanlar, Yarışlı Gölü'nü besleyen su kaynaklarının üzerine köylüler tarafından kurulan seyyar sondaj motorlarını inceledi. Bu sondaj motorlarının gölü besleyen su miktarını azalttığı ve endemik balık türlerini tehlikeye attığı belirlendi.

DKMP 6. Bölge Müdürlüğü'nün yürüttüğü proje kapsamında yapılan çalışmalar, Yarışlı Gölü'nü besleyen su kaynaklarının önemini bir kez daha vurguladı. Köylülerin kurduğu seyyar sondaj motorları, gölün ekosistemine zarar vererek hem kuşları hem de endemik balık türlerini tehlikeye atıyor.

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi'nden uzmanlar, Yarışlı Gölü'nün özelliklerini değerlendirdi. Gölün mevsimlik su tutabilen bir yapısı olduğu ve özellikle mikroskobik canlılar açısından zengin olduğu belirtildi. Ancak kuruyan gölün önemli bir sulak alan olarak korunması gerekiyor.

Yarışlı Gölü, yıllardır çevresel tehditlere karşı koruma altında. Mermer ocaklarının etkileri, kaçak avcılık ve tarım faaliyetleri gölün ekosistemini zorluyor. Gölün sulak alan yönetim planlarında suyun korunması en büyük öncelik haline geldi.

Prof. Dr. İskender Gülle'nin ifadesine göre, Yarışlı Gölü'nün tuzluluk özelliği ve içerdiği endemik balık türleri onu eşsiz kılıyor. Gölün kıyılarındaki tatlı su kaynakları, özellikle bu endemik balıkların yaşamı açısından büyük önem taşıyor.

Çalıştayda konuşan Prof. Dr. Gülle, göllerin beş yılda bir yapılan sulak alan yönetim planları ile korunduğunu belirtti. Ancak son yıllarda su temini meselesinin öncelikli hale geldiğini ifade ederek, göllerin sürdürülebilirliği için su kaynaklarının korunmasının kritik önem taşıdığını vurguladı.

Burdur ve Antalya Gölleri Yönetim Planı Koordinatörü Seda Yıldız, göllerle ilgili yapılan çalıştayın önemini vurguladı. Sulak Alan Yönetim Planlarının göl ekosistemlerinin korunması ve sürdürülebilirliği için yenilendiğini belirtti.